چرا بلاها هم براي فاجر است و هم براي صالح؟

گاه مردم گرفتار بلايي مي شوند كه نيكوكار و بدكار را فرا مي گيرد، گاه نيز انسان هاي نيكوكار دچار مي شوند و بدكاران مي رهند. اينان مي گويند: اين امر با تدبير و حكمت نمي سازد پس چه دليلي دارد؟
در پاسخ آنان بايد گفت: اگر چه اين بلاها گاه صالح و طالح را در بر مي گيرد اما خداوند جلّ و علا سود هر دو را در آن نهاده است؛ زيرا صالحان هنگامي كه گرفتار مي شوند به ياد نيكي ها و نعمات گذشته ي خداوند و پروردگار خويش مي افتند و پيشاني بر خاك مي نهند و او را سپاس مي گزارند و شكيبايي پيشه ي خود مي سازند. بدكاران و فاسدان نيز وقتي كه گرفتار اين بلاها مي شوند، قدري شكسته مي شوند و از معصيت و فساد مي پرهيزند.
نيز نعمت و سلامتي هم به سود هر دو گروه است: صالحان از نيكويي و صالح بودن خود شاد و مسرور و با اين نعمت ها بر رغبت و شوقشان به سوي عمل صالح افزوده مي شود و فاجران و فاسدان نيز به رأفت و مهر خداوندگارشان پي مي برند و در مي يابند كه خداوند جلّ و علا بي آن كه آنان سزاوار مستحق باشند به آنان نعمت و سلامتي عطا فرموده است آن گاه اين رأفت و گذشت الهي باعث مي گردد كه اين افراد هم نسبت به مردم رأفت ورزند و از آنان درگذرند.
ممكن است كسي بگويد: اين كه گفتيد هنگامي است كه بلاها در مال مردم بيفتد اما چه مي گوييد هنگامي كه بلا در (جان) آنان بيفتد؛ مانند: آتش سوزي، غرق شدن، سيل و زلزله كه باعث مي گردد كه جانشان را از دست بدهند؟
در پاسخ گفته مي شود: خداوند جلّ و علا در اين هم خير و صلاح هر دو گروه را نهاده است؛ زيرا صالحان از اين سراي پيچيده در بلاها و سختي ها راحت مي شوند]و به منزل نعمت و راحتي مي رسند[ فاجران و فاسدان نيز اگر بر اثر اين بلاها بميرند از سويي باعث كاهش عذاب آخرت آنان است و از سوي ديگر باعث مي گردد كه به فساد و فسق ادامه ندهند.
كوتاه سخن اين كه آفرينشگرِ والامرتبه، با حكمت و قدرت خود همه ي اين امور را به سود و مصلحت همه مي گرداند. چنانكه اگر طوفان، درختي يا نخلي را از ريشه درآورد سازنده ي ماهر، آن را بر مي دارد و در جاهاي فراوان به كار مي گيرد.
تدبيرگر و حكيم عالَم نيز چنين است. اگر بلاهاي جاني و مالي فرود آيد همه را به سود و مصلحت همه ي مردم مي گرداند.
اگر بگويد: اصلاً چرا واقع مي شوند؟
در پاسخ گفته مي شود: براي آن كه فاجران و فاسدان از سلامتي و راحتي در گناه و فسق و فجور بيشتر و گناهان افزون تر گرفتار نيايند و نيكوكاران نيز از تلاش و مجاهده ]كه لازمه ي آن تحمل دشواري ها و ناگواري هاست[ باز نمانند. غالباً اين دو حالت زماني رخ مي نمايند كه مردم در راحتي و وفور نعمت باشند و اين بلاها آنان را از سقوط باز مي دارد و به آن چه سود و مصلحت آنان در آن است آگاه مي سازد. اگر از اين بلاها در امان و راحت باشند، در طغيان و معصيت فرو مي روند، چنان كه مردم در آغاز چنين بودند و چنان در معصيت و فساد غرق شدند كه به بلا و طوفان گرفتار گشتند تا زمين از لوث آنان پاكيزه شود.

گفتار امام صادق(ع): برگرفته از توحيد مفضّل